Zdrowie
HIV i AIDS: objawy oraz leczenie
Według badań opinii społecznej nie zawsze potrafimy określić, na czym polega różnica między pojęciami HIV i AIDS, wiadomo jednak, że problem jest globalny, dotyczy osób nie tylko z kręgu tak zwanego wysokiego ryzyka. Ocenia się, że na świecie obecnie ponad trzydzieści milionów osób żyje z wirusem HIV, część z nich nie zdając sobie z tego sprawy, ponieważ pierwsze objawy HIV są trudne do zauważenia.. W Polsce wykrywa się corocznie kilkaset nowych przypadków zakażenia, którego końcowym etapem może być zachorowanie na AIDS. W tej grupie kilkadziesiąt osób to nastolatki.
HIV to ludzki wirus upośledzenia systemu immunologicznego, zakażony nim organizm stopniowo traci odporność, stając się podatnym na banalne z pozoru infekcje. Proces osłabienia organizmu trwa dosyć długo, dlatego osoba zarażona wirusem HIV często nie zauważa u siebie żadnych objawów chorobowych. Systematyczne i długotrwałe niszczenie układu immunologicznego spowodowane działaniem wirusa HIV prowadzi do bezbronności organizmu, skutkiem takiego stanu może się stać zespół nabytego niedoboru odporności, czyli AIDS.
Ten groźny dla człowieka zespół chorobowy obejmuje wiele chorób zakaźnych i nowotworowych, grzybice, zapalenie płuc, z którymi dysfunkcjonalny system immunologiczny nie potrafi sobie poradzić. Nawet młody organizm osłabiony postępującym zakażeniem HIV może zapaść na infekcję, która doprowadzi do śmierci. Na AIDS wciąż nie ma skutecznej szczepionki ani lekarstwa, dlatego trzeba wiedzieć, w jaki sposób można uniknąć zakażenia wirusem HIV.
Sposoby zakażenia wirusem HIV
Wirus HIV znajduje się we krwi osoby zakażonej, także w nasieniu mężczyzn i wydzielinach narządów płciowych kobiet. Przenoszony jest najczęściej podczas kontaktu seksualnego, badania wykazują, że częściej zostają w ten sposób zarażone kobiety ze względu na budowę narządów płciowych. Śluzówka narządu rodnego kobiety jest bardzo wrażliwa, podatna na otarcia podczas stosunku, a to zwiększa ryzyko zakażenia, podobnie, jak częste u kobiet nawet niewielkie stany zapalne pochwy i związane z tym niedostateczne jej nawilżenie. Największym ryzykiem zakażenia wirusem HIV odznaczają się kontakty analne, zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.
Należy jednak podkreślić, że wirus może być przeniesiony z każdej zarażonej osoby na jej partnera seksualnego, czyli z mężczyzny na kobietę lub mężczyznę, podobnie, jak z kobiety na mężczyznę i zdecydowanie rzadziej z kobiety na kobietę. Dotyczy to wszystkich praktyk seksualnych, stosunku dopochwowego, analnego i oralno- genitalnego z osobą zarażoną.
Żeby doszło do zakażenia, musi nastąpić zetknięcie zakażonej krwi lub płynu ustrojowego (wydzieliny z dróg rodnych, spermy) ze świeżą raną, zadrapaniem czy otarciem naskórka lub błony śluzowej. Wystarczy niewielka kropla zakażonej krwi lub wydzieliny, by wirus HIV wniknął podczas stosunku płciowego do organizmu. Ryzyko zakażenia pogłębiają choroby przenoszone drogą płciową, wymienia się tutaj szczególnie kiłę i typowe dla niej małe ranki na narządach płciowych sprzyjające wnikaniu wirusa.
Innym sposobem zarażenia się wirusem HIV jest stosowanie strzykawek i igieł używanych przez osobę zakażoną. Wstrzykując sobie narkotyk lub inną substancję używaną igłą trzeba mieć świadomość, że może się na niej znajdować krew osoby zakażonej wirusem HIV. Również stosowanie narzędzi do tatuowania i piercingu, które mogą naruszyć ciągłość tkanek jest obarczone ryzykiem zakażenia, jeśli nie jest to sprzęt sterylny do jednorazowego użytku.
Do zakażenia może dojść także w trakcie porodu, gdy wirus zostanie przeniesiony z matki na dziecko, podobnie, jak przy karmieniu piersią, a nawet jeszcze w ciąży. Szczególnie warto podkreślić prawdopodobieństwo zarażenia dziecka karmionego piersią przez matkę nieświadomą zakażenia wirusem HIV.
Kolejną możliwością zakażenia wirusem jest transfuzja krwi, również zabiegi akupunktury oraz zadrapania skóry na skutek kontaktu przez dotyk z zakażoną osobą. Są to już jednak znacznie rzadsze przypadki, niż zakażenia poprzez kontakty seksualne i stosowanie niesterylnych narzędzi do iniekcji.
Wszelkie inne kontakty z osobą zakażoną wirusem HIV nie prowadzą do zarażenia. Ani dotyk, ani używanie tego samego ręcznika czy kubka nie spowodują, że zostaniemy zarażeni, podobnie, jak niemożliwe jest przeniesienie wirusa drogą kropelkową, czyli poprzez kichanie lub kaszel.
Objawy zakażenia HIV
Wirus HIV upośledza system odpornościowy organizmu powoli, ale systematycznie. Po wniknięciu do krwiobiegu następuje kilkutygodniowa inkubacja, po czym mogą się pojawić pierwsze kliniczne objawy zakażenia wirusem. Nie od razu zakażony je zauważa, zwłaszcza, że mogą być one typowe bardziej dla grypy, niż poważnej infekcji. Poza gorączką i bólem mięśni częste jest powiększenie węzłów chłonnych, opryszczka, wysypka na skórze i zmiany na śluzowce jamy ustnej. Tego typu objawy przypominają mononukleozę zakaźną i mogą być z nią początkowo mylone, mijają jednak samoistnie, często nierozpoznane jako HIV.
Zwykle po pierwszych objawach zakażenia następuje utajenie choroby, które może trwać od kilku miesięcy do nawet kilkunastu lat, w zależności od tego, jak szybko namnaża się wirus. Osłabienie organizmu i niszczenie jego systemu immunologicznego postępuje jednak systematycznie, u większości zakażonych pojawiają się infekcje, które są już symptomami AIDS. Chodzi o nawracające bakteryjne zapalenie płuc, salmonellozę, toksoplazmozę, owrzodzenie skóry, gruźlicę, grzybicę i choroby nowotworowe, głównie raka szyjki macicy. Zdarza się również tak, że AIDS atakuje już po kilku miesiącach od zakażenia wirusem HIV.
Osoby żyjące z HIV zarażają innych, również wtedy, gdy są w okresie bezobjawowym, czyli utajonym. Bardzo niewiele osób tak zwanych seropozytywnych ma szansę nie zachorować na AIDS. Jednak wcześnie zastosowana terapia pozwala walczyć z wirusem i odbudowywać system immunologiczny, by żyć z jak najmniejszą ilością dolegliwości.
Metody zapobiegania zakażeniu HIV i zachorowaniu na AIDS
Nie wynaleziono dotąd żadnego skutecznego leku na AIDS ani szczepionki, która eliminowałaby wirus HIV. Jedyną skuteczną ochroną przed zachorowaniem jest unikanie częstych zmian partnerów seksualnych i ryzykownych kontaktów seksualnych z przygodnym partnerem. Ryzyko zakażenia HIV zdecydowanie zmniejsza użycie prezerwatywy, która może skutecznie zabezpieczyć przed wnikaniem wirusa, jeśli jest dobrej marki i właściwie użytkowana. Bezpieczne są kontakty intymne bez penetracji, gdzie nie dochodzi do kontaktu z męskim nasieniem, wydzieliną z kobiecych narządów rodnych oraz krwią. Przed rozpoczęciem współżycia z partnerem warto wspólnie wykonać testy na obecność HIV. Modny tatuaż, piercing, przekłuwanie uszu powinno się wykonywać wyłącznie w renomowanych certyfikowanych miejscach przy użyciu sterylnych narzędzi jednorazowych. Zakażona przyszła matka powinna się znajdować pod opieką lekarzy specjalistów, dzięki temu ma szansę urodzić całkowicie zdrowe dziecko. Na początku ciąży warto wykonać test na obecność wirusa HIV. Mitem jest możliwość zakażenia przez owady, które nie roznoszą wirusa HIV. Wycieczki do lasu są jak najbardziej wskazane, pod warunkiem, że zabezpieczymy się przed kleszczami.
Pamiętać należy, że problem HIV i AIDS dotyczy wszystkich, nie tylko narkomanów i osób zmieniających często partnerów seksualnych oraz homoseksualnych. Przypadkowy jednorazowy seks może się przyczynić do zakażenia wirusem i w konsekwencji zachorowania. Czasem tragiczny w skutkach przypadek sprawia, że podczas zabiegu nastąpi zakażenie pacjenta. Dlatego warto wykonać badanie na obecność wirusa we krwi, wiedząc, że ewentualna wczesna diagnoza pozwoli na w miarę normalne funkcjonowanie w życiu.
Co roku kilkudziesięciu młodych ludzi w Polsce zostaje zakażonych wirusem HIV. Nieprzemyślanym decyzjom o przypadkowym kontakcie seksualnym sprzyja okres wakacji, letnich wyjazdów i eksperymentów z używkami. Jak we wszystkim należy jednak zawsze zachować umiar, pamiętając o zabezpieczeniu w postaci prezerwatywy. A po powrocie z wakacji warto wykonać badanie na HIV, by się upewnić, że wszystko w porządku i ewentualnie zapobiec szybkiemu rozprzestrzenianiu się wirusa.
Czy objawy HIV są jednoznaczne?
Pierwsze objawy zakażenia wirusem HIV nie są jednoznaczne – dlatego tak wiele osób żyje nieświadomych swojego nosicielstwa. Kilka tygodni po wniknięciu do organizmu, wirus HIV może dać objawy charakterystyczne dla typowego przeziębienia lub grypy, jednak nie we wszystkich przypadkach tego typu objawy występują. Bardzo trudno także odróżnić tego typu objawy od zwykłego przeziębienia lub grypy. Jednoznaczny wynik odnośnie potencjalnego zakażenia wirusem HIV mogą dać jedynie badania krwi.
Czy wirus HIV może przeniknąć przez prezerwatywę?
Nie, wirus HIV nie może przeniknąć przez nieuszkodzoną prezerwatywę. Cząsteczki, z których składa się wirus HIV, są zbyt duże aby przeniknąć przez przestrzenie między wiązaniami atomowymi prezerwatywy. Nieuszkodzona, prawidłowo użytkowana prezerwatywa chroni zarówno przed niechcianą ciążą jak i możliwością zakażenia wirusem HIV.
Mam objawy HIV, co zrobić?
Jeżeli mamy w swojej przeszłości niezabezpieczony stosunek seksualny i podejrzewamy, że mogliśmy w jego trakcie zarazić się wirusem HIV, powinniśmy dokonać badania krwi w kierunku jego wykrycia. Tego typu badania możemy wykonać w pełni anonimowo. Pamiętaj, że objawy HIV nie są jednoznaczne, są także typowe dla wielu chorób wirusowych. Tylko badanie krwi może potwierdzić bądź wykluczyć zakażenie. W trakcie badania krwi, wykrywane są przeciwciała skierowane przeciwko wirusowi HIV. Wytworzenie przez organizm odpowiedniej ilości przeciwciał, które mogą być wykryte w badaniu, wymaga czasu. Okres ten, trwający około 3 miesięcy od zakażenia, nazywa się okienkiem serologicznym. Dlatego też, testy w kierunku wykrycia zakażenia wirusem HIV, powinny być wykonane minimum 3 miesiące od potencjalnego zakażenia.
Nie mam objawów HIV ale test wyszedł pozytywny, co dalej?
Tak jak wspominaliśmy w artykule, objawy HIV nie są jednoznaczne, gdyż w początkowej fazie zakażenia jak i przez wiele lat nosicielstwa, nie występują zbyt często jakiekolwiek symptomy sugerujące zakażenie. W przypadku gdy pierwszy test na HIV wyszedł pozytywny, nie mówimy jeszcze o stuprocentowej pewności odnośnie zakażenia. W przypadku pozytywnego pierwszego testu przesiewowego, wykonuje się test typu „Western blot”, w kilku laboratoriach na terytorium Polski. W testach tego typu szuka się także przeciwciał, ale skierowanych przeciwko konkretnym antygenom wirusa HIV. Dopiero pozytywny wynik tego badania daje pewność iż pacjent jest nosicielem wirusa HIV.
Więcej informacji o objawach HIV i AIDS oraz przebiegu choroby, uzyskać można na stronie Krajowego Centrum ds. AIDS.
Bibliografia: 100 Questions & Answers about HIV and AIDS, Joel E. Gallant, ISBN: 1449655173
